Saleng, özetle Afganistan’ın kuzeydoğusunda, başkent Kabil’in kuzeyinde, idari olarak da Pervan vilayetine bağlı bulunan önemli bir karayolu tünelidir. Saleng dediğimiz zaman aklımıza ilk önce Afganistan’ın en yüksek dağları olan Hindukuş dağları gelir. Bu dağların devamında yaklaşık 3878 metre rakımda Saleng Geçidi gelmektedir. En büyüğü 2,6 km olan 4-5 tünelden oluşmaktadır ve bu tüneller kayalıklar üzerindedir. Türkiye şartlarında aslında bir dağ geçididir. Afganistan’ın kuzey ve güneyini tek karayolu ile birbirine bağlaması sebebiyle önemlidir. Afganistan’ı konum olarak neredeyse ortadan ikiye ayıran ve kuzey-güneyi birleştiren bir geçittir. Araçların birbirine çarpacak kadar yakın geçtiği zorlu bir geçit olan Saleng’den geçişler, hâlen 1950 yılında Ruslar tarafından yapılan tünellerle sağlanmaktadır. Yolu taş ve topraktan oluşmaktadır. Her yıl yollar yenilense de mevcut kullanım şartlarına göre yenilenmediği için üç ay dayanabilmektedir.

 Büyük Saleng tüneli.

Yolculuk Kabil’den çıkan birisi için en az 10 saat sürmektedir. Tünellerin hiçbirinde ışıklandırma ve havalandırma yoktur. Neredeyse yılın tamamı karlı bir geçittir. Bazen sel baskınları ile beraber ortalama olarak yılda 2 ay kapalı kalmaktadır. Afganistan, suyunun önemli bir kısmını bu dağlardan elde etmektedir.

Saleng tüneli ve Hindukuş dağlarından bir görünüş.

Afganistan, Orta ve Güney Asya’yı birbirine bağlaması nedeniyle jeopolitik açıdan çok stratejik bir konumdadır. Saleng ise tarih kokan tozlu yollarıyla Afganistan’ın kuzey ve güneyini birleştirdiği için aynı stratejik öneme sahip ve bu stratejik önemin asıl unsurlarından biridir.

Saleng aynı zamanda dünyanın en tehlikeli geçit ve tünelleri arasında yer alır. Yazın normal bir hava koşulunda ve trafiksiz bir zamanda güzel bir tabiat ve doğa manzarası eşliğinde Mezar-ı Şerif’e ulaşabilirsiniz fakat kışın “Acaba yol kapanacak mı?, çığ düşer mi?, aracımız yolda kalır mı?” gibi düşüncelerle yolculuğunuza devam edersiniz.

Kimi zaman ibtidai şartlarda hayvanlarla tarlasını süren köylüler, kimi zaman Afganistan şartlarında son model sizi sollayan araçlarla Saleng’i geçerken 19. ve 20. yüzyılı bir arada yaşayabilirsiniz.

Saleng aynı zamanda Orta Asya’dan ve Afganistan’ın kuzey doğusundan Güney Asya’ya uzanan ilim seferberliğine de köprü olmuştur. Nakşibendiliği Hindistan topraklarına taşıyan Muhammed Bakibillah Hz., Bedahşanlı Mir Muhammed Numan Hz. ve nice ulemâ-i kiram hazerâtına köprü olduğu gibi.

Saleng Geçidi, heybetli görünüşüyle beraber İmam-ı Rabbani Hz.lerinin mübarek mektuplarına kucak açmakla, bir o kadar da âdetâ ehl-i sünnetin geçidi olmuştur. Zira İmam-ı Rabbâni Hz.’lerinin Hindistan’dan yazıp gönderdiği mektupları, ulaklar kâh yaya kâh at sırtında hep Saleng’ten geçerek Bedahşan’a ve Talikan’a ulaştırmışlardır.

Saleng, zorlu coğrafyasının yanında Allah yolunda hizmetlerin nasıl fedâkârlıklarla bugünlere geldiğini bizlere heybetiyle haykıran bir hatıra olmaya devam edecektir…